İlçemiz Kerim, Göllü ve Görümcek köylerinde bulunan asırlık mabet yerleri ve camiler ilçemizin çok eski bir yerleşim yeri olduğunun kanıtıdır. Ayrıca, Akçakese köyü altında mevcut büyük bir tümseğin tesadüfen kazılması sırasında oda oda büyük bir bina kalıntısının ortaya çıkması (1690) bir devlet kuruluşunun kanıtı olmuştur. Bu mevkiye KOLAZI denirdi. Halbuki askeri alay anlamına gelen Kolağası binası olduğu anlaşılmıştır. Eldeki mevcut bilgilere göre 1908 yıllarında Gerze 'nin bucak, Saray köyünün kaza olduğu şüphesizdir.(Kaynak; mevcut tapu senetleri)

Bu bilgiler ışığında Candaroğulları'nın Sinop'ta hüküm sürdüğü yıllarda Gerze'den hiç bahsedilmediği, o devirlerde Saray kazasının yerleşim yeri olduğu anlaşılmaktadır.

İlçemiz yakın tarihini ise, 1935 yılında nahiye olarak teşkilatlandırılması, 1957 yılında içinde tüm kuruluşların bulunduğu Teşkilat-ı Nahiye haline gelmesi ve bundan 33 yıl sonra 20.05.1990 gün ve 20593 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren 3644 nolu Kanun Hükmünde Kararname gereğince Kırçal, Dumanlı, Çorak köylerinin birleşmesi ile İlçe hüvviyetine kavuşmuştur.

İlçe merkezinde ve Saray ve Serbest köylerinde her yıl Temmuz ayının 3.Haftasında Karakucak Güreşleri düzenlenmektedir. Ayrıca 1965 yılından buyana Eylül ayın içinde hayvan ve emtia panayırı kurulmaktadır.